.jpg)
KEDİ VE KÖPEKLERDE KIZGINLIK DÖNEMİ
Evcil hayvanlarda kızgınlık dönemi onların fiziksel ve ruhsal olarak önemli ölçüde tepki verdikleri dönemler olarak dikkat çekmektedir. Ürüme dönemine giren evcil hayvanlar eş arayışına girdikleri için, içgüdüsel olarak doğada sergiledikleri üreme davranışlarını sergileyeceklerdir. Evcil hayvan sahipleri için stresli ve yönetmesi zor bir dönem olarak geçebilecek kızgınlık dönemleri, kısa sürse de yıpratıcı olabilmektedir.
PUBERTA(OLGUNLUK, ERİŞKİNLİK, ERGENLİK)
Dişide seksüel açıdan meydana gelen değişikliklerin başladığı seksüel olgunluk dönemine puberta adı verilir. Halk dilinde bu döneme ergenlik de denmektedir. Puberta dişilerde fiziksel olgunluğun tamamlanmasıyla başlar. Pubertanın başlaması fonksiyonel olarak çoğunlukla hayvanın yaşına, gelişme kapasitesine ve genetik şifresine bağlıdır. Genel olarak köpeklerde bu olgunlaşma dönemi 6-20 aylık dönemde başlarken kedilerde ise bu aralık 7-12 aylık dönemdir. Genellikle köpekler ilk östruslarını(kızgınlık) erişkin vücut ölçülerine ve ağırlıklarına ulaştıktan 2-3 ay sonra gösterirler.
KEDİLERDE KIZGINLIK BELİRTİLERİ
Evcil kediler mevsimsel poliöstrik olarak tanımladığımız mevsimle bağlantılı olarak birden fazla kızgınlık dönemine giren canlılar grubuna dahildir. Yumurtlama – ovulasyon olmadıkça tekrar tekrar kızgınlığa girebilirler. Dişi kediler mevsime bağlı olarak kızgınlık dönemine girseler de ev ortamında yetişen kediler ışık ve ortam sıcaklığının sürekli yüksek olmasından dolayı sadece ilkbahar mevsiminde değil, yılın dört mevsiminde de kızgınlık gösterebilmektedirler.
Kedilerdeki kızgınlık belirtileri hemen göze çarpacaktır. Dişi kediler kızgınlık dönemine girdiklerinde yerde yuvarlanmaya, acı duyar ve ular gibi sesler çıkarmaya başlayabilirler. Ayrıca popolarını ve kuyruğunu kaldırma hareketi sergilerler. Kızgınlık dönemindeki kediler mobilyalara, duvarlara ve sevdiği insanlara sürtünebilirler. Muhtemelen arka ayaklarıyla sürünecek ve yine arka ayakları ile kuyruğunu kaldırarak, çiftleşme durumu sergileyecektir. Erkek kedilerde ise kızgınlık belirtileri çok daha farklıdır. Bu dönemde oldukça sinirli bir ruh haline bürünebilen erkek kedilerde ayrıca miyavlama ve etrafa koku bırakma, idrarını püskürtme belirtileri görülmektedir.
KÖPEKLERDE KIZGINLIK BELİRTİLERİ
Köpeklerin kızgınlık dönemine girdiğini doğrudan hal ve hareketlerinden anlayabiliriz. Bu dönemde köpekler agresif ve saldırgan bir tavır sergileyebilirler. Ayrıca mama yememesi, su içmemesi ya da istemediğiniz davranışları ısrarla yapması kızgınlık belirtileri arasında yer alır. Yine bu dönemde, tuvalet eğitimi olsa bile kokusunu iletmek adına evin bazı bölgelerine idrar yapabilir. Dişi köpeklerde fark edeceğiniz ilk şey ise, büyük bir alan içinde bulunan kısırlaştırılmamış erkek köpekleri kendine çekecek olmasıdır. Normal durumda erkek köpeklerin üzerine çıkmasına izin vermiyorsa, kızgınlık döneminde ise nerdeyse kesin olarak bu duruma izin verecektir. Kızgınlık dönemi dişi köpeklerde kanama ile başlar. Fakat dişi kopekler çok fazla kan üretmezler. Hatta küçük bir köpekte kanamanın farkına bile varılamayabilir.
Dişi köpeklerde kızgınlık dönemi, 4 bölümlük bir süreçte incelenir. İlk olarak "Kızgınlık Öncesi Dönem" gözlemlenir ve bu dönem ortalama 9 gün sürer. Bazı ırklarda 17 güne kadar uzayan bu süreçte dişi, erkeğe çiftleşme için izin vermediği gibi, saldırgan eğilim gösterebilir, ısırmaya çalışabilir ve son olarak engellemek amacıyla karnının üzerine yatar. Bu dönemde vulva, ödem sebebiyle şişkin durumdadır. İkincil olarak "Kızgınlık" yani "Östrus" dönemi başlar. Bu dönem, dişinin erkeğe çiftleşme izni verdiği dönemdir. Üçüncü dönem ise "Kızgınlık Sonrası Dönem" olarak adlandırılır ve 50 ila 80 gün kadar sürer. Dişinin vajinal akıntısındaki uyaranların etkisi azalır ve erkek ne kadar çiftleşmeye teşebbüs etse de başarılı olamaz. Son olarak "Sakinlik Dönemi" yaşanır ve bu dönemde herhangi bir belirti yaşanmamakla birlikte genital uzuvlar dinlenmeye geçer.
EVCİL HAYVANIMIZ KIZGINLIĞA GİRİNCE NE YAPMALIYIZ
Evcil hayvanınızın kızgınlık dönemi gireceğine dair belirtileri takip ederek erkenden veteriner hekiminize başvurmanız durumunda belirtilerin azalması için gereken tedavi planı uygulanabilir.
Evcil hayvanınızın kızgınlık dönemine girmesini engellemenin en kesin yolu ise kısırlaştırma operasyonudur. Kısırlaştırma sonrası evcil hayvanınızın kızgınlık dönemi girmemesi sayesinde ailenizin sosyal hayatı da olumsuz etkilenmeyecektir.